Historie | Geschiedenis van Landgoed Zonneoord (2024)

Onderwijzers uit ’s-Gravenhage confereren in Sunny Home, een klein pension op de heide bij Ede.

In de jaren daarna nemen zij ook leerlingen uit het Buitengewoon Lager Onderwijs mee om aan te sterken. Ze richten daarvoor de ‘Centrale Vereeniging van Vakantiekoloniehuizen voor Zwakzinnigen’ op.

Sunny Home wordt aangekocht door de ‘Centrale Vereniging van Vakantiekoloniehuizen voor Zwakzinnigen’.

De toestand van het gebouw “staat winterverpleging in het eigen koloniehuis niet toe”; Sunny Home wordt te klein en kan alleen in de zomermaanden worden gebruikt (maart-oktober).

Er worden plannen gemaakt voor “den bouw van een tweede huis dat op het terrein in Ede zal worden gebouwd”.

Deze plannen worden in de loop van de jaren daarna gerealiseerd. J.B. Fels is de architect.Er wordt onder meer gediscussieerd over de vraag of er centrale verwarming moet worden aangelegd. De directrice is tegen en er wordt afscheid van haar genomen.

“De groote toeneming der verpleging veroorzaakte een belangrijk tekort aan verpleegruimte".

Daarom zal een derde huis moeten worden gebouwd, waarvoor wel het bouwplan reeds aanwezig is, maar het geld ontbreekt.

"Met belangstelling werd kennisgenomen van de tijding, dat een Haagsch philantroop zich bereid verklaarde, de eerste Fl. 10.000 van de benoodigde Fl. 53.000 ter leen te verstrekken."

Opening van Zonne-oord: “het derde koloniehuis der Centrale Vereeniging…”.

Architect J.B. Fels (1889-1980) ontwerpt een huis dat een combinatie is van de Engelse cottagestijl en een op Frank Lloyd Wright geïnspireerde baksteenarchitectuur van de Nieuwe Haagse School. Beeldbepalend element is de “geprononceerde kap die met zijn organische vorm ontspannen is ingepast in het glooiende heidelandschap.”

Het 25-jarige bestaan wordt herdacht en als geschenk van wordt een gebrandschilderd gedenkraam – “1910-1935” onthuld.

“Daar stroomde het volle licht door het driedelige gebrandschilderde glas-in-lood-raam, dat in kleurrijke tekening de stichting van de Centrale Vereeniging uitbeeldt, het gebouw ‘Zonne-Oord’, overstraald door gouden zonneglans, omgeven door kinderen, die in bos en heide gezondheid ‘drinken’..”

Binnen 24 uur moeten op last van de Hoofdinspecteur van de Volksgezondheid, de koloniehuizen worden ontruimd vanwege de dreigende oorlog.

Het personeel en de 92 kinderen worden naar huis gestuurd. Deze maatregel wordt in de loop van dat jaar weer ingetrokken en 55 kinderen uit de omgeving Rotterdam en Den Haag worden “uitgezonden” naar Ede.

Oorlog! Het bestuur gaat direct naar Ede. Er zijn 85 kinderen in het huis. Vooral uit Rotterdam en Den Haag. Ze brengen enkele dagen in de kelders van Groot-Zonneoord door. Er is dan nog eten genoeg.

De ouders zijn niet meer te bereiken en horen via de radio gemeld dat het goed gaat met de kinderen.

De situatie wordt lastiger, als er ruim 80 inwoners van Ede in en in de omgeving van Zonne-Oord worden ondergebracht.

De uitzendingen van nieuwe kinderen worden hervat. Er is aanvankelijk voldoende te eten en de kinderen komen gezamenlijk tijdens hun verblijf ruim 750 pond aan.

In de loop van de oorlog wordt voedselvoorziening nijpender en neemt de gewichtsvermeerdering af.

Brandinspectie Zonne-Oord. Vanwege de brandveiligheid moet worden besloten tot een verbouwing van Zonne-Oord, inclusief een kleine uitbreiding.

“Gebouwd in rustieke landhuisstijl, met zijn bruinhouten voorkap en zijn rieten bedekking, vormt het een harmonisch geheel met de hoog opgaande sparren…. Helaas, romantiek en schilderachtigheid ‘doen’ het tegenwoordigheid niet meer zo best. Dat is ons de afgelopen zomer weer overduidelijk gebleken.”

De elf-jarige Robbie uit Rotterdam gaat op aanraden van zijn meester zes weken naar Zonne-oord. Hij heeft het er erg naar zijn zin en komt 3,5 kg aan.

Vanaf zijn achttiende jaar keert hij elk weekend als vrijwilliger vanuit Rotterdam terug naar Zonneoord; maar dan als vrijwilliger. Hij doet dit werk tot de sluiting van Zonneoord, in 1986.

De laatste grote aanpassing is de aanleg van een “prachtig open luchtbad […] verdeeld in drie verschillende dieptes…”.

Het wordt het ‘Willeboerbad’ genoemd, naar een Haagse onderwijzer die veel voor het koloniehuis en de kinderen betekende. Hij was bijvoorbeeld de meester die Robbie van de Graaff in 1959 uitzond.

De levensomstandigheden van kinderen verbeteren vanaf de jaren vijftig sterk en het aantal “lichamelijk zwakke kinderen” sterk af.

De overheid stopt om die reden met het verstrekken van subsidie. De toekomst ligt vanaf dat moment in individuele zorg zoals gegeven door de Medisch Opvoedkundige Bureaus en het gespecialiseerde maatschappelijk werk.

De ‘Centrale Vereeniging voor Gezondheidskolonies voor Zwakzinnigen’ wordt omgezet in Stichting Zonne-Oord, die nauw gaat samenwerken met het orthopedagogisch centrum Michiel uit Nijmegen en het Riagg.

Speerpunten worden naschoolse opvang en begeleid-kamer wonen.

De gebouwen van Zonne-Oord passen niet meer bij de veranderde behoeften en worden eind van dit jaar gesloten.

Robbie van de Graaff (zie 1959) is letterlijk bij de sluiting aanwezig. Hij neemt delen van het archief mee en het bord: ‘Kinderhuis Zonneoord’.

Het terrein en de gebouwen worden verkocht aan het softwarebedrijf Baan. Na een grondige verbouwing en modernisering wordt de training- en supportafdeling van het bedrijf er gevestigd.

Vanaf 1989 tot 1997 verandert de bestemming en wordt Zonneoord het hoofdkantoor van Baan.

VitaValley wordt opgericht en daarmee krijgt Zonneoord belangrijke kenmerken van een 'kenniscentrum voor innovaties in de zorg'.

Partners van VitaValley maken veelvuldig gebruik van het landgoed voor seminars, conferenties en vergaderingen.

Klein Zonneoord, zoals het pand inmiddels werd genoemd, krijgt een grondige 'opknap-beurt'. Bepaalde karakteristieke elementen werden zo veel mogelijk behouden.

Aanleiding voor de aanpassing was onder meer de groei van VitalHealth Software, dat er zijn hoofdvestiging heeft.

Zonneoord is een Kennis en Innovatie Campus voor een gezonder Nederland. Er wordt een community georganiseerd, vernieuwende software ontwikkeld, nieuwe diensten uitgedacht en geadviseerd over de implementatie en opschaling innovaties.

Deze activiteiten vragen om meer ruimte en daarom zijn er plannen voor uitbreiding.

Begin juni is het gerenoveerde Nieuw Zonneoord in gebruik genomen door Noaber en de Nationale Trombose Dienst. Beide organisaties zijn vernieuwend actief binnen de gezondheidszorg. Noaber met als missie Driving Change, Improving Health en de NTB wil zoveel mogelijk mensen in staat stellen om te kunnen zelfzorgen.